فست فشن چیست و چرا صنعتی مخرب است؟

در این مقاله از چرم بلاگ به بررسی صنعت فست‌فشن می‌پردازیم.

بررسی یک واقعیت غم‌انگیز درباره مُد و فشن

در گذشته افراد به ندرت و تنها در صورت لزوم لباس تهیه می‌کردند. خرید لباس به دفعات کم در سال و باتوجه به تغییر فصول انجام می‌شد. اما شاید بتوان گفت که حدودا از بیست سال پیش اوضاع تغییر کرد. لباس‌ها ارزان‌تر شدند، روند چرخه‌های تولید سرعت گرفت و خرید لباس به یک سرگرمی تبدیل شد؛ تا جایی که امروزه فست‌فشن و فروشگاه‌های زنجیره‌ای پوشاک در خیابان‌های اصلی هر شهر و خریدهای آنلاین، نقش عمده‌ای را ایفا می‌کنند. اما

• فست‌فشن چیست؟

• فست‌فشن از کجا شروع شد؟

• چگونه تشخیص دهیم یک برند خاص فست‌فشن است یا خیر؟

• چرا فست‌فشن مخرب است؟

برای رسیدن به پاسخ سوالات فوق تا پایان این مقاله از وب‌سایت نوین چرم با ما همراه باشید.

فست‌فشن چیست؟

فست‌فشن را می‌توان به عنوان لباس‌های ارزان و مد روز تعریف کرد که ایده‌هایی از کت‌واک یا پوشش سلبریتی‌ها را نمونه‌برداری کرده و آنها را با سرعتی سرسام‌آور در فروشگاه‌ها به پوشاک تبدیل کرده تا تقاضای مصرف‌کننده‌ها را برآورد کنند.

تفکر اصلی نهفته در فست‌فشن هم این است که جدیدترین سبک‌های موجود در بازار را در سریع‌ترین زمان ممکن که هنوز در اوج محبوبیت هستند به دست خریداران برسانند که معمولا بعد از چندین بار استفاده هم کنار گذاشته شده و درحقیقت به زباله تبدیل می‌شوند. اینکار طرز تفکری را در جامعه ایجاد کرده است. به این معنی که پوشیدن لباس تکراری با مد و فشن سازگار نیست و اگر کسی بخواهد استایل مد‌ روزی داشته باشد باید همواره ظاهر خود را با اتفاقات جدید تطبیق دهد. فست‌فشن یک سیستم تولیدکننده و مصرف‌کننده در حجم بسیار زیاد به‌شدت آلوده‌کننده و سمی است. به‌همین دلیل نیز صنعت مد و فشن به یکی از بزرگترین صنایع آلوده‌کننده تبدیل شده‌است. در ادامه درباره تاریخچه فست‌فشن بحث می‌کنیم.

اما فست‌فشن از کجا شروع شد؟

برای درک بهتر اینکه فست‌فشن چگونه پدید آمده و شکل گرفته باید کمی به عقب برگردیم. حدودا تا قبل از سال 1800 صنعت مد و فشن بسیار آهسته تغییر می‌کرد و دلیل اصلی این امر نیز دشواری تولید پوشاک و البسه بود. در آن دوران برای تهیه لباس باید پشم و چرم را از حیوانات به‌دست آورده، سپس آنها را طی فرآیندهایی زمان‌بر و سخت آماده و درنهایت به لباس تبدیل می‌کردند.

در دوران انقلاب صنعتی تکنولوژی‌های جدیدی مانند چرخ‌خیاطی ابداع گردید که تولید لباس را آسان‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر می‌کرد. مغازه‌های خیاطی برای پاسخ‌گویی به نیاز طبقه متوسط در این دوران پدید آمدند. بسیاری از کارگران متخصص پوشاک و کارگران خانگی در این مغازه‌های خیاطی مشغول به‌کار شدند. برخی از بیگارخانه‌ها و مسایل ایمنی کارگران که امروزه نیز پابرجا هستند در این دوران شکل گرفتند.

اولین فاجعه هولناک در کارخانه‌های پوشاک در سال 1911 رخ داد و زمانی بود که کارخانه Triangle Shirtwaist در نیویورک دچار آتش‌سوزی شد. در این سانحه جان 146 کارگر کارخانه پوشاک که بسیاری از آنان را زنان مهاجر و جوان تشکیل می‌داد جان خود را از دست دادند. در دهه‌های 1960 و 1970 بود که کم‌کم ترندهای جدید توسط جوانان شکل گرفت و تدریجا لباس به یک بیان شخصی تبدیل شد، ولی در این دوران همچنان بین مد و فشن و پوشاک عرضه شده در فروشگاه‌های معمولی تمایز وجود داشت.

در اواخر دهه‌های 1990 و 2000، صنعت مد و فشن ارزان‌قیمت به اوج خود رسید. امکان خرید آنلاین ایجاد شد و خرده‌فروشی‌های فست‌فشن چون اِچ‌اَنداِم (H&M)، زارا (ZARA) و تاپ‌شاپ (Topshop) خیابان‌های اصلی شهر را اشغال کردند. این برندها ظاهر و طراحی محصولات خود را از مدهای برتر روز گرفته و با قیمتی ارزان و سریع به بازار عرضه می‌کردند. با توجه به این موضوع که امروزه بیشتر افراد هر زمانی که بخواهند می‌توانند لباس‌های مدروز را تهیه و خریداری نمایند لذا درک این موضوع که فست‌فشن چگونه پدید آمده برای همه قابل ملموس است.

چگونه تشخیص دهیم یک برند خاص فست‌فشن است یا خیر؟

برخی فاکتورهای کلیدی وجود دارد که در همه برندهای فست‌فشن مشترک هستند، در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم.

• برندهای فست‌فشن دارای استایل‌های بسیار زیادی هستند و همگی این استایل‌های متنوع هم مطابق با آخرین ترندهای روز می‌باشند.

• روند طراحی، تولید و عرضه آن در سطح فروشگاه‌ها بسیار سریع است. برای مثال زمانی که یک ترند یا لباس در کت‌واک یا رسانه‌های مختلف دیده شود در فاصله زمانی کمی می‌توانید مشابه آن ترند یا لباس را در قفسه‌های فروشگاه ببینید.

• کارخانه‌های تولید محصولات فست‌فشن به‌طور معمول در خارج از کشور و جایی که نیروی کار ارزان‌تر و سطح ایمنی پایین است قرار دارند. بدین ترتیب هزینه‌های دستمزد، هزینه‌های تامین مواد اولیه و خیلی از هزینه‌های دیگر به شدت کاهش می‌یابند. ایده تولید کم (از هر استایل خاص) و ایجاد کمبود مصنوعی از ابداعات برند زارا است. بدین ترتیب خریداران می‌دانند که با معرفی یک محصول جدید، اگر هرچه سریع‌تر آن را نخرند احتمالا شانس خرید را به‌طور کلی از دست می‌دهند. همچنین استفاده از مواد بی‌کیفیت و ارزانی مثل پلی‌استر باعث شده تا لباس‌ها پس از چند بار پوسیده شده و دور ریخته شوند.

چرا فست‌فشن مخرب است؟

در زیر به‌طور مختصر به عوامل مهمی که نشان می‌دهند فست‌فشن مخرب است می‌پردازیم.

سیاره زمین را آلوده می‌کند

فست‌فشن در سال‌های اخیر اثرات مخرب زیادی بر سیاره زمین داشته ‌است. تلاش برای کاهش هزینه‌های تولید و تسریع زمان تولید در فست‌فشن منجر به آسیب به محیط‌زیست شده‌است. استفاده از رنگ‌های نساجی ارزان و سمی در کارخانه‌های فست‌فشن، این صنعت را به یکی از بزرگترین آلوده‌کننده آب پاک تبدیل کرده است. به همین دلیل سازمان صلح سبز (Greenpeace) سال‌هاست که از طریق کمپین‌هایی برای حذف مواد شیمیایی خطرناک، صنعت مدوفشن را تحت فشار قرار می‌دهد.

منسوجات و پارچه‌های ارزان نیز تاثیرات فست‌فشن را بیشتر می‌کنند. پلی‌استر از محبوب‌ترین پارچه‌های مورد استفاده در این صنعت است. این ماده از سوخت‌های فسیلی به‌دست می‌آید و به این ترتیب در گرمایش زمین نقش دارد؛ از طرفی هم هنگام شست‌وشو میکروفیبرهایی را وارد آب کرده که در نهایت منجر به افزایش سطوح پلاستیک در اقیانوس‌ها می‌شود. استفاده از الیاف طبیعی در این صنعت در مقیاس زیاد نیز بازهم مشکل‌آفرین است. برای مثال کاشت پنبه خود به مقادیر زیادی آب نیاز داشته و حجم زیادی آفت‌کش را وارد منابع طبیعی می‌کند. کاشت پنبه در حجم زیاد منجر به خشکسالی و واردآمدن استرس شدید بر حوضچه‌ها آبی شد و منجر به رقابت بین شرکت‌ها و مردم می‌شود. 

بهره‌کشی از کارگران

علاوه بر هزینه‌های زیست‌محیطی، فست‌فشن هزینه‌های انسانی نیز دارد. کارگران پوشاک صنعت فست‌فشن به دلیل اهمیت کاهش هزینه در این صنعت، در محیط خطرناک، با دستمزدهای پایین و بدون رعایت اصول حقوق بشر کار می‌کنند و کارکردن با چنین شرایطی اثرات منفی بر آنها دارد. برای تولید مواد اولیه نیز کشاورزان با مواد شیمیایی سمی و شیوه‌های غیرایمنی بر مزارع کار می‌کنند که برسلامت روان و جسم آنها نیز اثرات مخربی دارد.

ترویج مصرف نادرست

در پایان اینکه فست‌فشن می‌تواند بر مشتریان تاثیرات منفی داشته باشد و فرهنگ "دور انداختن" را به دلیل منسوخ شدن محصولات قدیمی و تسریع ظهور کالاهای جدید ترویج دهد. فست‌فشن ممکن است افراد را به این باور برساند که به‌روز بودن به خرید بیشتروبیشتر نیاز دارد و درنهایت منجر به ایجاد نوعی نارضایتی شود. فست‌فشن همچنین به دلیل مالکیت معنوی نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. بسیاری از طراحان شکایت می‌کنند که خرده‌فروشان به‌طور غیرقانونی طراح‌هایشان را تقلید و به‌طور انبوه تولید می‌کنند.

در آینده درباره مد پایدار بحث می‌کنیم و نشان خواهیم داد که چگونه مدپایدار به حفاظت از زمین و محیط‌زیست کمک می‌کند. همچنین بیان خواهیم کرد که نوین چرم چگونه همواره در راستای مدپایدار تلاش کرده است.

بیشتر بخوانید:

معرفی ده برند ثروتمند دنیای مُدوفشن در تمام دوران